کلیه ها عضو لوبیایی شکل بدن شما هستندکه عملکردهای بسیار مهمی انجام می دهند. کلیه ها مسئول تصفیه خون، دفع مواد زائد از طریق ادرار، تولید هورمون ها، متعادل کردن مواد معدنی و حفظ تعادل جریان های بدن هستند. عوامل خطر زیادی برای بیماری کلیه وجود دارد که رایج ترین آنها دیابت کنترل نشده و فشارخون بالا است.
اعتیاد به الکل، بیماری قلبی، ویروس هپاتیت سی و عفونت اچ آی وی نیز عمل بیماری کلیوی هستند. (1)
هنگامی که کلیه ها آسیب می بینند قادر به فعالیت درست نخواهد بود که می تواند باعث انباشته شدن مواد زائد در خون شود.
شما با استفاده محدود یا دوری از برخی مواد خوراکی در رژیم غذایی می توانید به کاهش انباشته شدن مواد زائد در خون، بهبود عملکرد کلیه ها و پیشگیری از آسیب ها کمک کنید. (2)
رابطه میان رژیم غذایی و بیماری های کلیوی
محدودیت استفاده از مواد خوراکی به مرحله بیماری کلیوی بستگی دارد. به عنوان مثال افرادی که در مراحل ابتدایی بیماری قرار دارند محدودیت مواد خوراکی در آنها بسیار متفاوت با افرادی است که در مراحل آخر بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه هستند.
آن دسته از افرادی که در مراحل انتهایی بیماری کلیوی قرار دارند و دیالیز می شوند هم محدودیت خوراکی متنوعی دارند. دیالیز درمانی می‌باشد که آب اضافی را دفعه کرده و مواد زائد را تصفیه می کند. افرادی که در این مرحله قرار دارند باید رژیم غذایی دوستدار کلیه را دنبال کنند تا از ساخته شدن مواد شیمیایی و مغذی به خصوص در خون جلوگیری کنند.
افرادی که بیماری کلیوی مزمن دارندکلیه های آنها قادر به دفع سدیم،پتاسیم و فسفر اضافی نیست. درنتیجه این افراد به خاطر وجود این مواد معدنی فشار خون بالاتری کنند. در یک رژیم مناسب برای معمولاً سدیم و پتاسیم را تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز فسفر را تا ۱۰۰۰ میلی گرم روز محدود می‌کنند. همچنین کلیه های آسیب دیده با تصفیه کردن مواد زائد به‌دست‌آمده از سوخت و ساز پروتئین هم مشکل دارند. بنابراین افرادی که بیماری کلیوی در مراحل ۱ تا ۴ را دارند پروتئین رژیم غذایی خود را هم محدود کنند. (3)
اما با این حال افراد مرحله آخر بیماری کلیوی تحت دیالیز باید پروتئین دریافتی خود را افزایش دهند. (4)
در ادامه برای شما ۱۵ ماده خوراکی آورده ایم که باید در بیماری های کلیوی از آنها دوری کنید.
1.نوشابه
علاوه بر اینکه با کوکاکولا کالری و قند بسیار بالایی برای شما دارد حاوی افزودنی هایی می باشد که در خود فسفر دارند و به خصوص که نوشابه مشکی حاوی مقدار بالاتری از این ماده معدنی است. بسیاری از کارخانه های تولید کننده غذا آماده سازی فسفر را به نوشیدنی ها و مواد خوراکی اضافه می‌کنند تا باعث طعم بهتر و ماندگاری بیشتر شوند.
این فسفر اضافه شده نسبت به فسفر طبیعی حیوانی و گیاهی قابلیت جذب بالاتری توسط بدن انسان دارد. (5)
برخلاف فسفر طبیعی، فسفر در شکل ماده افزودنی به پروتئین نمی چسبد. بلکه در شکل نمک وجود دارد و معمولا به مقدار بالایی توسط روده جذب می شود. (6)
فسفر افزودنی معمولاً در لیست ترکیبات محصول وجود دارد. با این حال مواد غذایی کارخانه ای الزامی ندارند که مقدار دقیق فسفر اضافه شده را در برچسب ارزش غذایی ذکر کنند. فسفر افزودنی موجود در نوشابه ها متفاوت است اما معمولاً با هر بار نوشیدن نوشابه مشکی ۲۰۰ میلی لیتری ۱۰۰ میلی گرم فسفر دریافت می کنید. (7)
درنتیجه شما در یک رژیم مناسب برای بیماری کلیوی باید از دوری کنید.
خلاصه
در رژیم بیماری کلیوی باید کوکاکولا را به طور کامل کنار بگذارید زیرا که حاوی فسفر در شکل افزودنی است که به مقدار بالای توسط بدن انسان جذب می شود.
2.آووکادو
افراد بیشتر به خاطر کیفیت بسیار بالای مواد مغذی آووکادو جذب این می‌شوند نقطه از جمله مواد مغذی موجود در آووکادو می توان به چربی های سالم، فیبر و آنتی اکسیدان ها اشاره کرد. در حالی که آووکادو افزودنی سالم به رژیم غذایی است اما افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید از آن دوری کنند. دلیل این امر مقدار بالای پتاسیم موجود در آووکادو می باشد. هر یک فنجان ۱۵۰ گرمی از آووکادو ۷۲۷ میلی گرم پتاسیم دارد. (8)
این مقدار از پتاسیم موجود در آووکادو دو برابر مقدار پتاسیم در موز متوسط است. بنابراین شما باید در یک رژیم مناسب بیماری کلیوی آووکادو دوری کنید و به خصوص اگر به شما گفته باشند مراقب پتاسیم دریافتی باشید.
خلاصه
به خاطر مقدار پتاسیم بالای موجود در آووکادو باید در رژیم یکی از آن دوری کرد. یک فنجان آووکادو باعث می شود تا شما ۷۲۷ میلی‌گرم پتاسیم دریافت کنید.
3.غذاهای کنسروی
مواد غذایی کنسروی مانند لوبیاها و سبزیجات به مقدار بالایی توسط افراد خرید می شود زیرا که قیمت پایینی داشته و به راحتی قابل استفاده است. با این حال کنسروها حاوی مقدار بالایی از سدیم هستند. دلیل اضافه کردن سدیم به کنسروها ماندگاری بیشتر غذاها است. (9)
اگر می خواهید از کنسروها استفاده کنید مدل نمک اضافی معمولاً انتخاب‌های بهتری هستند.
خلاصه
مواد غذایی کنسروی اغلب سدیم بالایی دارند. بهترین کار برای کاهش سدیم دریافتی محدود کردن، دوری کردن یا خریدن کنسروهای با نمک پایین است.
4.نان هفت غله
انتخاب نان مناسب برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی گاهی گیج کننده است. اغلب برای افراد سالم نان هفت غله را توصیه می کنند تا نانی که با آرد سفید تهیه شده باشد. نان هفت غله انتخاب مغذی تری می باشد زیرا که حاوی فیبر بالاتری است. با این حال افرادی که بیماری کلیوی دارند به آنها توصیه می شود که به جای استفاده از نان هفت غله از نان تهیه شده با آرد سفید استفاده کنند.
دلیل توصیه برای استفاده از نان سفید میان افراد مبتلا به بیماری کلیوی سدیم و پتاسیم موجود در آن است. نان هفت غله مقدار بالاتری از سدیم و پتاسیم در خود دارد. به عنوان مثال هر ۳۰ گرم نان هفت غله حاوی ۵۷ میلی گرم فسفر و ۶۹ میلی گرم پتاسیم است. در مقابل نان سفید تنها ۲۸ گرم از سدیم و پتاسیم دارد. (11, 12)
لازم به ذکر است که بیشتر نان ها چه سفید چه هفت غله حاوی مقدار بالایی سدیم هستند. (13) بهترین کار تا جای ممکن انتخاب نان هایی می باشد که سدیم پایین تری دارند همچنین حجم نان وقتی خود را هم کنترل کنید.
خلاصه
معمولاً برای افرادی که بیماری کلیوی دارند سفید را توصیه می کنند زیرا که حاوی مقدار پایین تر از فسفر و پتاسیم است. تمام این آنها سدیم دارند بنابراین تلاش کنید تا نان‌های با سدیم پایین تر استفاده کنید.
5.برنج قهوه ای
برنج قهوه ای نیز همانند نان هفت غله از غلات کامل است که مقدار بالایی از سدیم و پتاسیم نسبت به برنج سفید دارد. یک فنجان برنج قهوه ای پخته شده ۱۵۰ میلی گرم فسفر و ۱۵۴ میلی گرم پتاسیم دارد اما در عین حال یک فنجان پخته شده از برنج سفید تنها ۶۹ کیلوگرم فسفر را ۵۴ میلی گرم پتاسیم دارد. (14, 15)
شاید شما بتوانید در رژیم بیماری کلیوی قهوه ای استفاده کنید اما تنها در صورت امکان پذیر است که حجم آن را کنترل کنید و نسبت آن با دیگر مواد خوراکی در تعادل باشد تا از دریافت بیش از حد فسفر و پتاسیم دوری کنید.
بلغور و گندم سیاه از غلات با فسفر پایین و مغذی هستند که می توانند جایگزین خوبی برای برنج قهوه ای باشند.
خلاصه
برنج قهوه ای مقدار بالایی از فسفر و پتاسیم دارد کهه باید رژیم بیماری کلیوی به صورت محدود و یا کنترل شده استفاده شود.
6.موز
موز به خاطر داشتن پتاسیم بالا شناخته شده است. در حالی که این میوه به طور طبیعی سدیم پایینی دارد اما هر یک موز متوسط ۴۲۲ میلی گرم پتاسیم دارد. (16)
اگر موز از مواد اصلی خوراکی روزانه شما باشد پس شاید مصرف ۲۰۰۰ میلی گرم از پتاسیم کار سختی خواهد بود. با این حال آناناس حاوی پتاسیم کمتری نسبت به دیگر میوه های استوایی است شما می توانید جایگزین موز کنید. (17)
خلاصه
موز منبعی غنی از پتاسیم بوده و باید در رژیم افراد مبتلا به بیماری کلیوی محدود شود. آناناس یک میوه مناسب برای کلیه بوده که حاوی پتاسیم کمتری نسبت به دیگر میوه های استوایی است.
7.لبنیات
محصولات لبنی حاوی انواع ویتامین ها و مواد مغذی هستند. همچنین لبنیات منبع طبیعی فسفر و پتاسیم بوده که پروتئین خوبی در خود دارند. به عنوان مثال یک فنجان شیر کامل ۲۲۲ میلی گرم فسفر و ۳۴۹ میلی گرم پتاسیم دارد. (18)
مصرف لبنیات به همراه دیگر غذایی سرشار از فسفر به سلامت استخوان های افراد مبتلا به بیماری کلیوی آسیب می رساند. این مسئله شاید عجیب به نظر برسد زیرا که شیر و لبنیات را برای داشتن استخوان های قوی تر و سلامت عضلات توصیه می کنند.
با این حال هنگامی که کلیه ها آسیب دیده باشند مصرف بیش از حد فسفر باعث ساخته شدن در خون شود. این مسئله در بلند مدت باعث می شود که استخوان ها باریک و ضعیف شوند که نتیجه آن خطر شکستگی است. همچنین محصولات لبنی پروتئین بالایی دارد. یک فنجان شیر کامل حاوی ۸ گرم پروتئین است. (18)
بسیار مهم است که دریافت محصولات لبنی را برای دوری از ساخته شدن مواد زائد پروتئین در خون محدود کنید. شیر بادام یک انتخاب جایگزین می باشد که پتاسیم، فسفر و پروتئین پایین تری نسبت به شیر گاو دارد و افراد مبتلا به بیماری کلیوی می توانند در رژیم خود از آن بهره ببرند.
خلاصه
محصولات لبنی حاوی مقدار بالایی از فسفر، پتاسیم و پروتئین هستند که باید در رژیم افراد مبتلا به بیماری کلیوی محدود شود. درست است که شیر کلسیم بالایی دارد اما وجود فسفر باعث ضعیف شدن استخوان ها در افراد مبتلا به بیماری کلیه خواهد شد.
8.پرتقال و آب پرتقال
در حالی که پرتقال و آب پرتقال غنی بودن از ویتامین سی شناخته می شوند اما همچنین منبعی غنی از پتاسیم هم می باشد. یک پرتقال بزرگ ۱۸۴ گرمی ۳۳۳ میلی گرم پتاسیم دارد. علاوه بر این در یک فنجان از آب پرتقال ۴۷۳ میلی گرم پتاسیم قرار گرفته است.
در رژیم افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید پرتقال و آب پرتقال را بسیار محدود کرد زیرا که پتاسیم بالایی دارد. انگور سیب و کرن بری نوشیدنی های بهتری هستندکه می‌توانید به خاطر داشتن پتاسیم و پایین تر می توانید آن را جایگزین پرتقال و آب پرتقال کنید.
خلاصه
پرتقال و آب پرتقال پتاسیم بالایی دارد که در رژیم بیماری کلیوی باید آنها را محدود کرد. انگور، سیب و کرن بری را امتحان کنید.
9.گوشت های فرآوری شده
گوشت های فرآوری شده با بیماری های مزمن مرتبط هستند و معمولاً به خاطر وجود نگهدارنده ها ناسالم در نظر گرفته می شوند. (22, 23, 24, 25)
گوشت های فرآوری شده گوشت هایی هستند که نمکی، خشک شده، دودی یا کنسروی می باشند. از جمله گوشت های فراوری شده می توان به هات داگ، پپرونی، سوسیس و بیکن اشاره کرد. معمولاً گوشت های فرآوری شده مقدار بالایی نمک دارند بهبود و حفظ طعم آن مورد استفاده قرار می گیرد.
به همین خاطر اگر رژیم غذایی شما بالایی از گوشت های فراوری شده در خود داشته باشد مصرف کمتر از ۲۰۰۰ میلی گرم سدیم در روز کار سختی خواهد بود. علاوه بر این گوشت های فرآوری شده پروتئین بالایی هم دارند. اگر به شما گفته شده است که دریافتی خود را تحت کنترل داشته باشید پس باید مصرف گوشت های فرآوری شده را محدود کنید.
خلاصه
گوشت های فرآوری شده نمک و پروتئین بالایی دارند که باید به مقدار متعادلی در رژیم استفاده شود.
10.ترشی و زیتون
ترشی ها و زیتون فراوری شده در فرایند آماده سازی معمولاً مقدار بالایی نمک به آنها اضافه می شود. به عنوان مثال یک قوطی از ترشی بیشتر از ۳۰۰ میلی گرم سدیم دارد. (26, 27)
زیتون های فرآوری شده هم نمکی هستند زیرا که برای کمتر شدن طعم تلخی آنها را دودی و نمکی می کنند. ۵ عدد زیتون فراوری شده ۱۹۵ میلی گرم سدیم دارد که مقدار قابل ملاحظه ای است. (28)
بسیاری از فروشگاه ها ترشی و زیتون سدیم کاهش یافته دارند که نسبت به مدل های سنتی های سدیم پایین تری است. اما با این حال حتی در صورت تقلیل یافتن سدیم باز هم عدد بالایی خواهد بود پس باید مراقب اندازه دریافتی باشید.
خلاصه
ترشی ها و زیتون فراوری شده سدیم بالایی دارند که باید در رژیم بیماری کلیوی محدود شود.
11.زردآلو
زردآلو غنی از ویتامین سی، ویتامین آ و فیبر است. همچنین زردآلو پتاسیم بالایی دارد. یک فنجان زردآلوی تازه ۴۲۷ میلی گرم پتاسیم برای شما فراهم می کند. (29)
علاوه بر این پتاسیم زردآلوی تازه بسیار بالاتر از زردآلوی خشک است. یک فنجان زردآلوی خشک بیشتر از ۱۵۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. (30)
این بدان معنا می باشد که یک فنجان زردآلو خشک ۷۵ درصد از پتاسیم مجاز به مصرف روزانه شما را در خود دارد. بهترین کار مصرف محدود زردآلو و اجتناب کامل از زردآلوی خشک در رژیم بیماری کلیوی است.
خلاصه
زردآلو پتاسیم بالایی دارد که در رژیم افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید محدود شود. در یک فنجان زردآلوی تازه ۴۰۰ میلی گرم و در یک فنجان زردآلوی خشک ۱۵۰۰ میلی گرم پتاسیم وجود دارد.
12.سیب زمینی و سیب زمینی شیرین
سیب زمینی و سیب زمینی شیرین از سبزیجات از پتاسیم هستند. تنها یک سیب زمینی متوسط ۶۵ گرمی پخته شده ۶۱۰ میلی گرم پتاسیم دارد و در عین حال یک سیب زمینی شیرین متوسط پخته شده ۱۱۴ گرمی ۵۴۱ میلی گرم پتاسیم دارد. (31, 32)
خوشبختانه می توان پتاسیم برخی از مواد خوراکی مانند سیب زمینی و سیب زمینی شیرین را کاهش داد. خرد کردن سیب زمینی به تکه های کوچک و پخت ان به مدت حداقل ۱۰ دقیقه باعث کاهش ۵۰ درصدی پتاسیم موجود در آن خواهد شد. (33)
اگرچه می توان پتاسیم موجود در سیب زمینی را کاهش داد اما به طور کامل پتاسیم خود را از دست نخواهد داد.
خلاصه
سیب زمینی و سیب زمینی شیرین و غنی از پتاسیم هستند. آب پز کردن سیب زمینی می تواند ۵۰ درصد پتاسیم آن را کاهش دهد.
13.گوجه فرنگی
گوجه فرنگی از دیگر مواد خوراکی با پتاسیم بالا می باشد که مناسب رژیم افراد مبتلا به بیماری کلیوی نیست. بیشتر از گوجه فرنگی برای تهیه سس استفاده می شود و تنها یک فنجان سس گوجه فرنگی بیشتر از ۹۰۰ میلی گرم پتاسیم در خود دارد. (35)
معمولا در رژیم غذایی افرادی که بیماری کلیوی دارند گوجه فرنگی زیاد استفاده می شود. شما می توانید گوجه فرنگی کبابی یا سس فلفل قرمز را جایگزین سس گوجه فرنگی کنید.
خلاصه
گوجه فرنگی از میوه های با پتاسیم بالا است که باید در رژیم بیماری کلیوی محدود شود.
14.خرما و کشمش و آلو
خرما، کشمش و آلو از میوه های خشک رایج هستند. ده ها خشک می شوند مواد مغذی موجود در آن ها از جمله پتاسیم تمرکز بالایی پیدا می کنند. به عنوان مثال یک فنجان آلو خشک ۱۲۷۴ میلی گرم پتاسیم داشته که تقریبا ۵ برابر پتاسیم موجود در آلو تازه است. (40, 41)
علاوه بر این تنها چهار عدد خرما ۶۶۸ میلی گرم پتاسیم دارد. (42)
به خاطر مقدار قابل توجه پتاسم قرار گرفته در این میوه های خشک بهتر است که رژیم بیماران کلیوی کنار گذاشته شود تا بتوان پتاسیم را تحت کنترل داشت.
خلاصه
تمرکز مواد مغذی میوه های خشک افزایش پیدا می کند. بنابراین پتاسیم موجود در میوه های خشک مانند خرما، آلو و کشمش بسیار بالا بوده و باید از آن دوری کرد.
15.اسفناج
سبزیجات دارای برگ سبز رنگ با پخته شدن هم پتاسیم آنها کاهش پیدا نمی کند. به عنوان مثال نصف فنجان اسفناج خام با پخته شدن اندازه یک قاشق غذا خوری می شود. بنابراین خوردن نصف فنجان اسفناج خام پتاسیم بسیار کمتری نسبت به یک نصف فنجان اسفناج پخته شده دارد.
خلاصه
سبزیجات دارای برگ سبز رنگ مانند اسفناج پتاسیم بالایی دارند به خصوص زمانی که پخته شوند.
حرف آخر
اگر بیماری کلیوی دارید کاهش پتاسیم، فسفر و سدیم دریافتی از جنبه های مهم مدیریت این بیماری است. مواد غذایی که این سه ماده معدنی را به مقدار بالای در خود دارند را باید به طور کامل محدود کنید.
توصیه می شود که با توجه به شدت بیماری کلیوی خود مواد غذایی گفته شده در بالا را محدود کنید.
ارائه شده توسط تیم دوپامین
منبع: Healthline
تنها با ذکر منبع راضی به کپی کردن مطالب سایت دوپامین فیت هستیم
دیدگاهتان را بنویسید