هورمون تنظیم وزن: لپتین و مقاومت به لپتین

خیلی از افراد بر این باورند که افزایش و کاهش وزن صرفا به میزان کالری‌های مصرفی و نیروی اراده بستگی دارد. اما تحقیقات جدید در زمینه چاقی این طرز تفکر را زیر سوال برده است. امروزه دانشمندان می‌گویند که هورمونی به نام لپتین در این مسئله نقش عمده‌ای دارد.

امروزه باور بر این است که مقاومت به لپتین، یعنی وضعیتی که بدن شما به این هورمون پاسخ نمی‌دهد، یک عامل اصلی در افزایش چربی در انسان هاست. ما در این مقاله هر چیزی را که نیاز است درباره لپتین بدانید و اینکه چطور این هورمون در چاقی اثرگذار است را به شما توضیح خواهیم داد.

لپتین: هورمونی که وزن بدن را تنظیم می‌کند

لپتین هورمونی است که توسط سلول‌های چربی بدن تولید می‌شود. معمولاً به آن “هورمون سیری” یا “هورمون گرسنگی” گفته می‌شود. مقصد اصلی لپتین در مغز قرار دارد. به خصوص ناحیه هیپوتالاموس.

لپتین زمانی که به میزان کافی چربی ذخیره شده داشته باشید به مغز شما اعلام می‌کند که نیازی به خوردن چیزی ندارید و می‌توانید با سرعت عادی کالری بسوزانید.

لپتین همچنین کارکردهای زیاد دیگری در ارتباط با تولید مثل، ایمنی و عملکرد مغز دارد. اما نقش اصلی لپتین تنظیم انرژی در دراز مدت، شامل تعداد کالری‌هایی که دریافت و مصرف می‌کنید، همینطور اینکه چه مقدار چربی در بدنتان ذخیره می‌کنید می‌باشد.

سیستم لپتین برای حفظ انسان از گرسنگی و پرخوری تکامل یافته است، که هر دوی این حالت‌ها احتمال اینکه شما بتوانید در یک محیط طبیعی دوام بیاورید را کمتر می‌کنند.

امروزه لپتین در جلوگیری از گرسنگی کشیدن ما بسیار تأثیر گذار است. اما چیزی درون این مکانیزم که باید جلوی پرخوری ما را بگیرد به درستی عمل نمی‌کند.

خلاصه: لپتین هورمونی است که توسط سلول‌های چربی تولید می‌شود. نقش اصلی آن تنظیم ذخایر چربی بدن و اینکه شما چه مقدار کالری مصرف می‌کنید و می‌سوزانید است.

تأثیر لپتین بر روی مغز

لپتین توسط سلول‌های چربی بدن تولید می‌شود. هر چه چربی بیشتری در خود داشته باشند، لپتین بیشتری تولید می‌کنند. لپتین توسط جریان خون به مغز منتقل می‌شود، که سیگنالی به هیپوتالاموس- بخشی از مغز که اینکه شما کی و چه مقدار غذا می‌خورید را کنترل می کند- می‌فرستد.

سلول‌های چربی با استفاده از لپتین به مغزتان اعلام می‌کنند که چه مقدار چربی در خود دارند. سطح بالای لپتین به مغز شما می‌گوید که مقادیر زیادی چربی ذخیره شده دارید و سطح پایین آن به مغزتان اعلام می‌کند که ذخایر چربی‌تان کم هستند و نیاز به خوردن دارید.

زمانی که چیزی می‌خورید، چربی بدن‌تان بالا می‌رود، که منجر به بالا رفتن سطح لپتین شما می‌شود. در نتیجه کمتر می‌خورید و کالری بیشتری می‌سوزانید. برعکس، زمانی که چیزی نمی‌خورید، چربی بدن‌تان کم می‌شود، که منجر به پایین آمدن سطح لپتین شما می‌شود. در این وضعیت بیشتر می‌خورید و کالری کمتری می‌سوزانید.

به این نوع سیستم، حلقه بازخوردی منفی گفته می‌شود؛ که شبیه به مکانیزم‌های کنترلی بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی دیگر، مانند تنفس، دمای بدن و فشار خون است.

خلاصه: کارکرد اصلی لپتین ارسال سیگنالی است که به مغز شما می‌گوید که چه میزان چربی درون سلول‌های بدن شما ذخیره شده است.

مقاومت به لپتین چیست؟

افرادی که چاق هستند درون سلول‌های چربی شان مقادیر زیادی چربی دارند. به دلیل اینکه سلول های چربی لپتین را به نسبت اندازه شان تولید می‌کنند، افرادی که چاق هستند میزان زیادی لپتین دارند.

با در نظر گرفتن روش اثر لپتین، بسیاری از افراد چاق طبیعتاً باید مصرف غذایشان محدود شود. به عبارت دیگر، مغز آنها باید بداند که مقادیر زیادی انرژی ذخیره شده دارند. اما ممکن است سیستم سیگنال دهی لپتین آنها به درستی عمل نکند. از آنجا که احتمالاً مقادیر لپتین زیاد است، مغز متوجه این سیگنال‌ها نمی‌شود.

امروزه باور بر این است که این وضعیت- که به آن مقاومت به لپتین گفته می شود که یکی از عوامل اثرگذار در چاقی است. زمانی که مغز شما سیگنال لپتین را دریافت نمی‌کند، به اشتباه فکر می‌کند که بدنتان در حالت گرسنگی قرار دارد در حالی که بیش از حد نیاز انرژی ذخیره شده دارد.

این مسئله مغز شما را وا می‌دارد که رفتارش را تغییر دهد تا دوباره چربی به دست آورد. بنابراین هدف مغزتان این‌ها خواهد بود:

• خوردن بیشتر: مغزتان فکر می‌کند که برای جلوگیری از گرسنگی باید چیزی بخورید.
• کاهش انرژی مصرفی: در تلاش برای حفظ انرژی، مغزتان سطح انرژی شما را پایین می‌آورد و شما را وا می‌دارد که در حالت استراحت، کالری کمتری بسوزانید.

بنابراین بیشتر خوردن و کمتر تمرین کردن دلیل اصلی افزایش وزن نیست، بلکه احتمالاً نتیجه مقاومت به لپتین، که یک نقص هورمونی است، می‌باشد. برای اکثر افرادی که با مقاومت به لپتین مشکل دارند، تلاش برای غلبه بر گرسنگی حاصل از لپتین تقریباً غیر ممکن است.

خلاصه: افرادی که چاق هستند مقادیر زیادی لپتین دارند، اما سیستم سیگنال دهی لپتین آنها به علت وضعیتی به نام مقاومت به لپتین به درستی عمل نمی‌کند. مقاومت به لپتین می‌تواند موجب گرسنگی و کاهش میزان کالری‌هایی که می‌سوزانید شود.

تأثیر بر روی رژیم غذایی

مقاومت به لپتین می‌تواند یکی از دلایل شکست بسیاری از رژیم‌های بلند مدت برای کاهش وزن باشد. اگر شما مقاوم به لپتین هستید، کم شدن توده چربی در اثر کاهش وزن منجر به کاهش قابل توجه میزان لپتین‌تان می‌شود اما الزاما مغزتان مقاومت به لپتین‌اش را برعکس نمی‌کند.

وقتی لپتین پایین می‌رود، موجب گرسنگی، افزایش اشتها، کاهش انگیزه برای تمرین و کاهش یافتن کالری‌های سوزانده شده در حالت استراحت می‌شود. در این حالت، مغزتان اینطور فکر می کند که شما گرسنه هستید و مکانیزم‌های قدرتمند مختلفی را برای به دست آوردن دوباره آن چربی از دست رفته به کار می‌گیرد.

این مسئله یکی از دلایل اصلی یویو گونه بودن رژیم های غذایی بسیاری از افراد است یعنی کاهش میزان قابل توجه وزن فقط برای اینکه کمی بعد دوباره آن را اضافه کنند.

خلاصه: زمانی که افراد چربی کم می‌کنند، مقدار لپتین شان به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. مغز این را یک سیگنال گرسنگی تعبیر می‌کند و بیولوژی و رفتار شما را طوری تغییر می‌دهد که شما را مجبور به اضافه کردن مجدد چربی از دست رفته کند.

چه چیزی موجب مقاومت به لپتین می شود؟

چندین مکانیزم بالقوه مؤثر در مقاومت به لپتین شناسایی شده‌اند. که عبارتند از:

• التهاب: سیگنال دهی التهابی در هیپوتالاموس شما یکی از دلایل اصلی مقاومت به لپتین، هم در انسان‌ها و هم در حیوانات است.
• اسیدهای چرب آزاد: داشتن مقادیر زیاد اسیدهای چرب آزاد در جریان خون می تواند سوخت و ساز چربی درون مغزتان را افزایش داده و مانع سیگنال دهی لپتین شود.
• بالا بودن لپتین: به نظر می‌رسد که داشتن مقادیر بالای لپتین موجب مقاومت به لپتین می‌شود.

تأثیر اکثر این فاکتورها با چاقی بیشتر هم خواهد شد، به این معنا که ممکن است شما در طول زمان درون یک چرخه خطرناک افزایش وزن و مقاومت هر چه بیشتر به لپتین گیر کنید.

خلاصه: دلایل احتمالی مقاومت به لپتین شامل التهاب، اسیدهای چرب آزاد بالا و مقادیر بالای لپتین می‌باشد. تأثیر هر سه این ها با چاقی، بیشتر هم می‌شود.

آیا مقاومت به لپتین برعکس می شود؟

بهترین راه برای فهمیدن اینکه بفهمید که آیا مقاوم به لپتین هستید این است که در آینه نگاه کنید. اگر چربی بدن زیادی، بخصوص در ناحیه شکم دارید، پس به احتمال بسیار زیاد مقاوم به لپتین هستید.

اگر چه تئوری های زیادی وجود دارد، اما کاملا روشن نیست که چطور می‌توان مقاومت به لپتین را معکوس کرد. بعضی محققان بر این باورند که کاهش التهاب ناشی از رژیم غذایی می‌تواند به معکوس کردن مقاومت به لپتین کمک کند. تمرکز بر روی داشتن یک شیوه زندگی کاملاً سالم هم می‌تواند یک استراتژی مؤثر باشد.

کارهای مختلفی وجود دارد که شما می‌توانید انجام دهید:

• از غذاهای فرآوری شده پرهیز کنید: غذاهایی که به میزان زیادی فرآوری شده‌اند می‌توانند سلامت روده شما را در معرض خطر قرار داده و موجب التهاب شوند.
• فیبرهای محلول بخورید: خوردن فیبر محلول می‌تواند به بهبود سلامت روده شما کمک کند و از شما در برابر چاقی محافظت کند.
• تمرینات ورزشی داشته باشید: فعالیت بدنی می‌تواند به معکوس شدن مقاومت به لپتین کمک کند.
• بخوابید: مشکلات لپتین با خواب بد ارتباط مستقیم دارند.
• تری‌گلیسیرید را پایین بیاورید: داشتن تری‌گلیسیرید بالا می‌تواند از انتقال لپتین از خون به مغزتان جلوگیری کند. بهترین راه برای پایین آوردن تری‌گلیسیرید، کاهش میزان دریافت کربوهیدرات است.
• پروتئین بخورید: خوردن مقادیر زیاد پروتئین می‌تواند موجب کاهش خود به خودی وزن شود، که احتمالا در نتیجه بهبود حساسیت به لپتین است.

اگر چه روش ساده‌ای برای برطرف کردن مقاومت به لپتین وجود ندارد، اما می‌توان تغییرات بلند مدتی در شیوه زندگی ایجاد کرد که بتواند کیفیت زندگی‌تان را بهبود دهد.

خلاصه: به نظر می‌رسد که مقاومت به لپتین قابل عکس کردن باشد، که مستلزم تغییرات قابل توجهی در رژیم غذایی و سبک زندگی است.

جمع بندی

مقاومت به لپتین می‌تواند یکی از دلیل اصلی افزایش وزن و سختی در کم کردن آن باشد. بنابراین چاقی معمولا در نتیجه حرص، تنبلی یا نبود اراده نیست. نیروهای بیوشیمیایی و اجتماعی قدرتمندی هم وجود دارند که در این مسئله نقش دارند. بخصوص رژیم های غذایی غربی می‌توانند یک عامل اصلی برای چاقی باشند.

اگر نگران این هستید که مقاوم به لپتین باشید، کارهای زیادی وجود دارد که می توانید انجام دهید تا شیوه زندگی سالم تری داشته باشید و احتمالاً بتوانید مقاومت به لپتین را بهبود دهید یا آن را معکوس کنید.

منبع: Healthline

vc_row]