تنها چند ماده مغذی هستند که اندازه پروتئین مهم می‌باشند. پروتئین بلوک‌های ساختمانی عضلات، پوست و هورمون‌ها می‌باشند و نقش حیاتی در تمام بافت‌های بدن ایفا می‌کند. اغلب مواد خوراکی حاوی مقداری پروتئین هستند در نتیجه کمبود پروتئین در کشورهای توسعه یافته معمولاً نادر است. با این وجود برخی افراد ممکن است در خطر کمبود پروتئین قرار داشته باشند.

کمبود پروتئین منجر به انواع مشکلات سلامتی شده و در عین حال دریافت پروتئین پایین باعث نگرانی شده و می‌تواند منجر به تغییراتی در بدن شما شود. این مقاله ۸ نشانه دریافت پایین پروتئین یا کمبود آن را به شما نشان می‌دهد.

نشانه های کمبود پروتئین

۱. ورم

ورم که به وسیله پف و پوست باد کرده تشخیص داده می‌شود یک نشانه بارز از کواشیورکور است. دانشمندان بر این باورند که این نشانه به خاطر مقدار پایین سرم آلبومین در انسان ها اتفاق می‌افتد که این ماده به مقدار فراوان در بخش مایع یا پلاسمای خون وجود دارد. (5)

یکی از عملکردهای اصلی آلبومین باعث حفظ فشار انکوتیک (نیرویی که باعث ایجاد جریان در گردش خون می‌شود) می‌گردد. این ترتیب آلبومین از تجمع بیش از حد مایعات در بافت‌ها یا سایر بخش‌های بدن جلوگیری می‌کند. به خاطر کاهش سطح سرم آلبومین کمبود شدید پروتئین منجر به پایین آمدن فشار آنکوتیک می‌گردد. در نتیجه جمع شدن مایع در بافت‌ها باعث ایجاد ورم می‌شود.

به همین خاطر کمبود پروتئین منجر به جمع شدن مایعات داخل حفره شکمی می‌گردد. این نفخ ایجاد شده در شکم به عنوان یک نشانه از کواشیورکور شناخته می‌شود. به خاطر داشته باشید که ورم یکی از نشانه‌های کمبود شدید پروتئین بوده که بعید است در کشورهای توسعه یافته رخ دهد.

خلاصه: نشانه اصلی کواشیورکور ورم و نفخ در ناحیه شکم است.

۲. کبد چرب

یک نشانه دیگر از کواشیورکور کبد چرب یا تجمع چربی در سلول‌های کبدی است. (6) اگر این مورد را درمان نکنید باعث پیشرفت آن در بیماری کبد چرب شده که باعث التهاب، زخم کبدی و از کار افتادن کبد می‌شود. کبد چرب یک وضعیت رایج در افراد چاق و همچنین آن دسته از افرادی می‌شود که مقدار بسیار زیادی الکل مصرف می‌کنند. (7, 8)

خلاصه: کبد چرب یکی از نشانه های کواشیورکور می‌‌باشد. در بدترین حالت ممکن می تواند منجر به از دست رفتن کبد شود.

۳. مشکلات پوست، مو و ناخن

کمبود پروتئین نشانه‌هایی بر روی پوست، مو و ناخن‌ها باقی می‌گذارد که بخش عمده‌ای از آن به خاطر پروتئین است. به عنوان مثال کواشیورکور در بچه‌ها با دانه دانه شدن یا شکاف پوست‌، قرمزی و دو رنگ شدن پوست تشخیص داده می‌شود. (10, 11)

نازک شدن موها، کمرنگ شدن موها، ریزش مو و شکنندگی ناخن ها نیز از نشانه های کمبود پروتئین هستند.(12, 13) با این وجود این نشانه‌ها معمولاً کمتر اتفاق می‌‌افتد مگر اینکه به مقدار شدیدی کمبود پروتئین داشته باشید.

خلاصه: کمبود شدید پروتئین بر روی پوست اثر گذاشته و باعث قرمزی زیر پوست شدن و دورنگی پوست می‌شود. همچنین کمبود پروتئین باعث شکنندگی ناخن‌ها و ریزش مو می‌گردد.

۴. ریزش توده عضلانی

عضلات شما بزرگترین بخش اندوخته پروتئینی هستند. هنگامی که خوراکی پروتئینی به مقدار کمی فراهم نشود از پروتئین عضلات برای حفظ بافت‌های مهم تر و عملکردهای بدن استفاده می‌کند. در نتیجه کمبود پروتئین منجر به تحلیل رفتن عضلات در طولانی مدت می‌شود.

حتی اگر کمبود پروتئین در اندازه کم هم باشد باعث تحلیل رفتن عضلات به خصوص در افراد پا به سن گذاشته می‌شود. یک مطالعه انجام شده بر روی مردان و زنان پا به سن گذاشته نشان داد که ریزش عضله در میان آنهایی که مقدار بسیار پایینی از پروتئین را مصرف می‌کنند بیشتر است. (14)

این مسئله توسط دیگر مطالعات نیز تأیید شده است و نشان می‌دهند که افزایش دریافت پروتئین باعث ریزش عضلات به همراه بالا رفتن سن می‌شود. (15)

خلاصه: پروتئین برای رشد و حفظ عضلات بسیار ضروری است. ریزش توده عضلانی یکی از اولین نشانه‌های دریافت این مقدار ناکافی پروتئین می‌‌‌‌باشد.

۵. خطر بیشتر شکستگی استخوان‌ها

عضلات تنها بافت‌هایی نیستند که به خاطر پروتئین پایین تحت تاثیر قرار می‌گیرند. همچنین استخوان‌های شما نیز در خطر بالایی قرار دارد. دریافت مقدار ناکافی پروتئین باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی می‌‌شود. (16, 17, 18)

یک مطالعه انجام شده بر روی خانم‌های یائسه نشان داد که دریافت مقدار بالای پروتئین با پایین آمدن خطر شکستگی استخوان لگن مرتبط است. دریافت مقدار بالای پروتئین تا ۶۹ درصد کاهش خطر شکستگی بوده و منابع پروتئینی حیوانی بیشترین فعالیت را برای شما به همراه خواهد داشت. (19)

خلاصه: پروتئین به حفظ قدرت و تراکم استخوان‌ها کمک می‌کند. دریافت مقدار پروتئین ناکافی با پایین آوردن تراکم ماده معدنی استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی نیز مرتبط می‌باشد.

۶. توقف رشد در کودکان

نه تنها به حفظ عضلات و استخوان‌ها کمک می‌کند بلکه برای رشد بدن هم بسیار حیاتی است. بنابراین کمبود یا دریافت مقدار ناکافی از پروتئین باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیر به خصوص در بچه‌ها می‌شود زیرا که بدن آنها برای رشد به پروتئین نیاز دارد. در حقیقت توقف رشد یکی از نشانه‌های رایج در بچه های می‌باشد که از سوء تغذیه رنج می‌برند. در سال ۲۰۱۳ تخمین زده شد که ۱۶۱ میلیون کودک از متوقف شدن رشد رنج می‌‌برند. (21)

مطالعات مشاهده ای نشان می‌دهند که ارتباط شدیدی میان دریافت پروتئین پایین و آسیب دیدن رشد وجود دارد. (22, 23) همچنین توقف رشد یکی از دلایل اصلی کواشیورکور در کودکان است. (24)

خلاصه: دریافت مقدار ناکافی پروتئین منجر به تأخیر افتادن در رشد یا حتی توقف رشد در کودکان می‌‌شود.

۷. افزایش شدت عفونت‌ها

کمبود پروتئین باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن هم می شود. آسیب دیدن عملکرد سیستم ایمنی بدن باعث افزایش خطر یا شدت عفونت‌ها شده که یک نشانه رایج از کمبود ساخت پروتئین است. (25, 26)

به عنوان مثال یک مطالعه انجام شده بر روی موش‌ها نشان داد که دنبال کردن یک رژیمی که تنها حاوی ۲ درصد پروتئین است در مقایسه با رژیمی که ۱۸ درصد پروتئین دارد خطر عفونت آنفولانزا را بیشتر می‌کند. (27)

حتی کمبود مقدار پایین پروتئین باعث آسیب دیدن عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود. یک مطالعه کوچک انجام شده بر روی خانم های پا به سن گذاشته نشان داد که دنبال کردن یک رژیم با پروتئین پایین به مدت ۹ هفته به طور قابل ملاحظه باعث کاهش واکنش سیستم عملکرد ایمنی آنها شد. (28)

خلاصه: مصرف مقدار بسیار کم پروتئین باعث آسیب دیدن توانایی بدن در مبارزه با عفونت هایی مانند سرما خوردگی می‌‌شود.

۸. کمبود پروتئین باعث افزایش اشتها و دریافت کالری بیشتری خواهد شد

اگرچه کم اشتهایی یکی از نشانه های کمبود شدید پروتئین است اما بر عکس آن نیز به نظر می‌رسد فرم ملایم تر کمبود پروتئین باشد. هنگامی که شما به مقدار ناکافی پروتئین دریافت می‌کنید بدن شما تلاش می‌کند تا با افزایش اشتها وضعیت پروتئینی خود را بهبود ببخشد و شما را تشویق کرده تا چیزی برای خوردن پیدا کنید. (29, 30)

اما کمبود پروتئین فوراً باعث میل به غذا نمی‌شود یا حداقل برای همه افراد به این صورت نیست. ممکن است که به طور انتخابی باعث میل افراد به غذاهای خوشمزه‌ای شود که پروتئین دارند. (31)

در حالی که این مسئله ممکن است در چندین دفعه به شما کمک کند اما مسئله اصلی اینجاست که جوامع مدرن دسترسی نامحدودی از غذاهای خوشمزه و با کالری بالا به شما می‌دهد. بسیاری از این مواد خوراکی حاوی مقداری پروتئین هستند. با این حال مقدار پروتئین موجود در این غذاها نسبت به کالری که برای شما فراهم می‌کند بسیار پایین است. در نتیجه دریافت کم پروتئین منجر به افزایش وزن و چاقی شده که این به عنوان فرضیه اهرم پروتئین شناخته می‌شود. (32)

تمام مطالعات این فرضیه را تایید نمی‌کنند اما به طور واضح پروتئین باعث سیر کنندگی بیشتری نسبت به کربوهیدرات و چربی می‌شود. (33, 34) به همین خاطر است که دریافت پروتئین بالا علت کاهش مقدار کالری دریافتی و کاهش وزن است. (33, 34)

اگر شما در تمام مدت احساس گرسنگی داشته و برای تحت کنترل داشتن کالری مشکل دارید مقداری پروتئین بدون چربی به هر وعده غذایی خود اضافه کنید.

خلاصه: دریافت مقدار پروتئین پایین باعث افزایش اشتها می‌شود. این امر منجر به افزایش وزن و چاقی در شما خواهد شد.